1.1.1       Giới thiệu

Mắt là cơ quan giúp ghi nhận thông tin thông qua thị giác (nhìn thấy), có cấu trúc cực kỳ mỏng manh và nhạy cảm với những biến đổi khác nhau của môi trường không khí, đồng thời cũng chịu ảnh hưởng của các bệnh trong cơ thể. Do vậy, chúng ta cần hết sức thận trọng trong chăm sóc và bảo vệ cho đôi mắt.

Một số bệnh về mắt có thể bao gồm như nhiễm trùng kết mạc, mi mắt, mống mắt hoặc các cấu trúc khác, bị viêm dị ứng với chất bụi – hóa chất – dị vật. Một số bệnh lý chuyên biệt của mắt như cườm nước (glaucom), cườm khô (đục thủy tinh thể), bệnh võng mạc, giác mạc, tật khúc xạ.. đều cần được phát hiện sớm và điều trị đúng.

Bên cạnh đó, mắt cũng dễ bị tổn thương nặng do các tai nạn, sang chấn, va đập trực tiếp. Phần lớn các trường hợp tai nạn là do bất cẩn và có thể phòng ngừa được.

Vì mắt thực hiện giác quan quan trọng thiết yếu, chúng ta cần biết cách chăm sóc, bảo vệ mắt, phát hiện sớm bệnh và tham khảo ý kiến của nhân viên y tế phù hợp.

1.1.2       Nhận diện

Người bệnh có những dấu hiệu sau giúp gợi ý bệnh của mắt

• Các vấn đề về khả năng nhìn
  • Có giảm khả năng nhìn (thị lực giảm)
  • Mắt có vấn đề nhìn gần – nhìn xa (tật khúc xạ)
  • Nhìn thấy 2 hình (song thị)
• Các vấn đề về hình thể của mắt
  • Mắt bị đỏ (phần kết mạc mắt – tròng trắng bị đỏ)
  • Mắt bị khô, không có nước mắt
  • Sưng mi mắt, mi mắt
  • Cảm giác cộm, nóng , rát, khó chịu vùng mắt
• Các vấn đề về chấn thương
  • Dị vật
  • Chấn thương vào mắt
  • Tiếp xúc hóa chất

1.1.3       Dấu hiệu báo động

Bệnh về mắt cần được điều trị phù hợp. Việc nhận biết các dấu hiệu báo động cần phải đến khám cơ sở y tế là quan trọng. Một số dấu hiệu báo động:

• Chấn thương vùng mắt
• Có dị vật dính trong mắt
• Có giảm khả năng nhìn (thị lực giảm): nhìn mờ, đốm đen, không thấy hình- không thấy ánh sáng.
• Nhìn thấy 2 hình (song thị)

1.1.4       Xử trí – điều trị

Các bệnh vùng mắt cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên ngành mắt. Việc xử trí mang tính chất sơ cấp cứu tại chỗ. Sau khi ổn định sức khỏe, chúng ta cần đưa người bệnh đi khám bệnh tại cơ sở y tế phù hợp.

• Đối với chấn thương vùng mắt, dùng khăn che vùng mắt và đưa người bệnh đi khám. Tuyệt đối không băng chặt, không cố gắng lấy dị vật vùng mắt, không dụi mắt vì nguy cơ làm nặng thêm cho mắt.
• Nếu có hóa chất dính vào mắt, cho rửa mắt dưới dòng nước sạch.

1.1.5       Lời khuyên dành cho người người bệnh và gia đình

• Nên đeo kính bảo vệ mắt, nhất là khi đi ra ngoài trời nắng hoặc khi làm việc với các dụng cụ, máy móc, hóa chất. Đeo kính mát để tránh các ánh sáng không tốt cho mắt, tránh tia cực tím của mặt trời.
• Tránh dụi mắt quá mạnh. Điều này có thể làm cho tình trạng chất thương, nhiễm trùng bị nặng hơn, kéo dài thời gian bệnh. Nên sử dụng khăn giấy mềm nếu cần dụi mắt.
• Tránh xa các chất – hóa chất – mỹ phẩm – nước hoa – bụi gây kích ứng mắt. Nước hồ bơi có nồng độ chlor, có thể gây tổn thương mắt.
• Dinh dưỡng đầy đủ rất quan trọng cho mắt. Chế độ ăn uống cân bằng, chứa đầy đủ vitamin nhóm A như cà rốt, đu đủ, bí đỏ. Có thể sử dụng bổ sung vitamin A cho trẻ nhỏ đang bú sữa, ăn dặm, ăn uống kém, suy dinh dưỡng.
• Tập thói quen đọc sách và xem tivi hợp lý, xen kẻ thời gian xem và nghĩ ngơi cho mắt, giữ khoảng cách phù hợp.
• Để hạn chế khó chịu và mệt mỏi cho mắt do thường xuyên sử dụng máy vi tính, sử dụng một kính chắn sáng bảo vệ, tăng độ sáng màn hình, tăng độ tối của các ký tự, đặt màn hình máy tính thấp hơn đỉnh đầu, giữ tầm nhìn ngang hoặc hơi cúi xuống.
• Không mang kính sát tròng khi ngủ vì làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cho mắt. Nếu mắt đang nhiễm trùng thì không được mang kính sát tròng và phải đến thăm khám tại cơ sở y tế phù hợp.
• Nếu người bệnh không khép mắt được kín, mắt bị khô, nên giữ ẩm cho mắt bằng nước mắt nhân tạo. Đối với BN đang hôn mê, mắt không nhắm được, dùng khăn ướt che lên vùng 2 mắt để giữ ẩm.
• Nếu có dính hóa chấ, bị dị vật tại mắt, tuyệt đối không dụi mắt vì làm tăng nguy cơ tổn thương mắt. Rửa mắt dưới dòng nước đủ lâu. Nếu không hết, cần đưa người bệnh đến khám tại cơ sở y tế phù hợp.
• Chấn thương vùng mắt là tình trạng nặng của mắt, do vậy cần đưa ngay người bệnh đến khám tại cơ sở y tế phù hợp để được cấp cứu bệnh của mắt.