1.1.1       Giới thiệu

Đau đầu (còn gọi là nhức đầu) là tình trạng đau – khó chịu vùng đầu, là một vấn đề rất thường gặp. Đau đầu có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân. Tùy theo nguyên nhân mà đau đầu sẽ có những đặc điểm thể hiện chuyên biệt. Chính vì điều này, việc thăm khám đánh giá cần chú ý yếu tố bối cảnh xuất hiện đau đầu, các dấu chứng phối hợp, phân tích bệnh sử chi tiết về yếu tố khởi phát, yếu tố giảm nhẹ, bệnh đồng mắc,… sẽ giúp định hướng nguyên nhân, góp phần vào điều trị hiệu quả

1.1.2       Nhận diện

Người bệnh có thể than đau vùng đầu tại một vị trí nhất định hoặc không xác định vị trí. Tùy theo yếu tố bối cảnh, tùy theo nguyên nhân, người bệnh có thể ghi nhận các dấu chứng phối hợp như: đau vùng mắt, nhìn mờ, đau khi mở miệng, đau vùng thái dương, đau vùng cổ – vai – lưng, yếu liệt…

1.1.3       Dấu hiệu báo động

Đau đầu nằm trong bối cảnh đặc thù, cần phải đưa đến khám tại cơ sở y tế phù hợp:

• Liên quan đến chấn thương vùng đầu và cổ
• Liên quan đến bệnh mạch máu vào não và cột sống
• Liên quan đến tổn thương nội sọ không do nguyên nhân mạch máu
• Liên quan đến các chất kích thích: cai nghiện rượu, thuốc lá…
• Liên quan đến nguyên nhân nhiễm trùng
• Liên quan đến đau vùng mặt: đầu, mắt, miệng, xoang, cổ,..
• Liên quan đến cháy nổ – hỏa hoạn
• Liên quan đến vùng mắt – thị giác
• Đau đầu tăng dần, kéo dài, xuất hiện tại một vị trí cụ thể

Đau đầu đơn thuần không liên quan bối cảnh, thường là do nguyên nhân căng cơ vùng đầu – cổ, do bệnh migrain, do các vấn đề về tâm lý, thói quen, lối sống

1.1.4       Can thiệp

Nếu người bệnh có đau đầu liên quan đến bối cảnh, chúng ta cần đưa người bệnh đến khám tại cơ sở y tế phù hợp.

Nếu đau đầu không liên quan bối cảnh, chúng ta có thể theo dõi và chăm sóc tại nhà:

• Cho người bệnh nghỉ ngơi tại giường, tư thế thoải mái, phòng thông thoáng, có quạt nhẹ, không bụi bặm, không tiếng ồn, ánh sáng dịu, tránh ánh nắng trực tiếp
• Dây – xoa bóp vùng trán, thái dương, vùng cổ – vai và vị trí đau
• Tắm nước ấm
• Ngừng hút thuốc lá, các loại thức uống kích thích như trà, cà phê; ngưng uống rượu.
• Nếu đau 2 bên đầu, đau vùng cổ, vai (thường do nguyên nhân căng cơ): dùng thuốc acetaminophen (paracetamol) để giảm đau, tham vấn ý kiến của nhân viên y tế để biết liều thuốc theo cân nặng.
• Nếu đau một bên đầu (đau nữa đầu, thường do nguyên nhân đau đầu migrain). Việc dùng thuốc giảm đau acetaminophen không hiệu quả. Cho người bệnh đến khám bác sĩ sớm để sử dụng thuốc đặc hiệu.

1.1.5       Lời khuyên dành cho người người bệnh và gia đình

• Ngủ đủ giấc. Đau đầu thường do thiếu ngủ. Mọi người trưởng thành nên ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm.
• Làm việc và ngủ ở tư thế thoải mái. Trong đau đầu căng cơ, tư thế làm việc hoặc tư thế ngủ không thoải mái là nguyên nhân thường gặp.
• Ăn uống lành mạnh. Một chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ đau đầu. Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt, và hạn chế đồ ngọt, đồ ăn chế biến sẵn và đồ uống có cồn.
• Tập thể dục thường xuyên. Tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm căng thẳng, một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của đau đầu.
• Hạn chế các đồ uống có cồn, cà phê, trà và các chất kích thích khác. Các chất kích thích có thể là nguyên nhân gây đau đầu
• Hạn chế căng thẳng. Căng thẳng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của đau đầu. Tìm cách quản lý căng thẳng có thể giúp giảm nguy cơ đau đầu.
• Khi có đau đầu, hãy tìm nơi nằm nghỉ thư giản
• Mặc dù thuốc acetaminophen (paracetamol) có thể sử dụng để giảm đau đầu. Việc sử dụng thuốc không có ý kiến của nhân viên y tế có thể gây ảnh hưởng không tốt. Do vậy cần tham khảo ý kiến trước khi sử dụng.
• Tìm hiểu về các tác nhân, yếu tố khởi phát, bối cảnh gây đau đầu. Khi chúng ta biết nguyên nhân, chúng ta có thể phòng ngừa cơn đau đầu.
• Điều trị các bệnh tiềm ẩn. Nếu bạn bị đau đầu do một bệnh tiềm ẩn, ví dụ như căng thẳng, rối loạn lo âu hoặc thiếu ngủ, điều trị các bệnh này có thể giúp giảm nguy cơ đau đầu.
• Nếu đau đầu xuất hiện trong bối cảnh cụ thể, có dấu chứng phối hợp báo động, đây có thể là cơn đau đầu báo hiệu bệnh nguy hiểm. Chúng ta cần tham khảo ý kiến nhân viên y tế hoặc đến khám tại cơ sở y tế phù hợp.