Bệnh tiêu chảy là gì?
Theo quan niệm của mỗi người triệu chứng của bệnh tiêu chảy dễ nhận ra và phát hiện sau mỗi lần đi cầu nhưng thật ra định nghĩa rõ ràng về bệnh tiêu chảy rất khác nhau giữa mọi người, các nền văn hóa hay kể cả các bác sĩ lâm sàng. Thông thường bệnh tiêu chảy được hiểu rất đơn giản là tăng số lần đi cầu trong ngày hay thay đổi tính chất phân lỏng hơn, tuy nhiên số lần đi cầu tăng lên bao nhiêu, lỏng như thế nào phải có một cách đo lường xác định để đạt được sự thống nhất về định nghĩa tiêu chảy. Trong thực tế việc xác định khối lượng chính xác của phân là điều không dễ. Trong thực hành lâm sàng có thể dựa vào ước tính của người bệnh về mức độ lỏng của phân để nhận định. Phân lỏng cho thấy có nước nhiều trong phân. Tuy nhiên điều này cũng không đúng trong tất cả các trường hợp… Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về tiêu chảy, tuy nhiên theo hiệp hội tiêu hóa của Anh thì tiêu chảy là tình trạng đi phân lỏng bất thường nhiều hơn 3 lần/ngày, kèm theo có hoặc không có khối lượng phân nhiều hơn 300g/ngày.
Về phân loại mức độ cấp của tiêu chảy, các chuyên gia thống nhất phân loại như sau:
Tiêu chảy cấp: nếu như thời gian bệnh dưới 14 ngày.
Tiêu chảy kéo dài: nếu như thời gian bệnh trên 14 ngày.
Tiêu chảy mãn tính: nếu như thời gian bệnh kéo dài trên 4 tuần lễ.
Cơ chế bệnh của tiêu chảy?
Đối với người trưởng thành, tiêu chảy có thể được phân làm 4 nhóm cơ chế như sau:
Tiêu chảy do tăng thẩm thấu gây giữ nước trong phân: ví dụ như trường hợp dùng các thuốc nhuận tràng, thuốc chống acid dạ dày có chất magnesium, thuốc manitol, sorbitol… Đặc trưng của nhóm này là nếu bệnh nhân ngưng dùng chất gây giữ nước thì tiêu chảy sẽ chấm dứt.
Tiêu chảy xuất tiết: cơ chế là do niêm mạc ruột tăng xuất tiết vào trong lòng ruột làm tăng lượng nước trong phân. Ví dụ là tiêu chảy do bệnh tả (VibroCholerea), thuốc nhuận trường, đôi khi là tình trạng dị ứng tại ruột…
Tiêu chảy do giảm hấp thu của đường tiêu hóa: thường là cơ chế do viêm nhiễm vùng ruột. Tùy theo tác nhân gây bệnh tại ruột non hoặc ruột già mà số lượng phân khác nhau, và có các triệu chứng khác nhau.
Tiêu chảy do tăng nhu động ruột: do ruột tăng nhu động đưa đến thức ăn không có thời gian lưu tại ruột non, nước và chất dinh dưỡng không được hấp thu tốt do vậy làm tăng lượng nước và phân tại đại tràng gây tiêu chảy. Đặc trưng của nhóm này là tình trạng đau bụng rất rõ, khối lượng phân nhiều.